تعریف استاندارد
وضع قوانین و مقرارت برای تعیین کیفیت و مشخصات مطلوب یک کالا یا خدمت را استاندارد می‌گویند. استانداردها دارای چهار محور کاملاً مجزاء، یعنی «ماهیت محصولات»، «امور مدیریتی»، «ارزیابی و انطباق» و «مسئولیت‌های اجتماعی» می‌باشند.
همچنین داشتن نظم و معیار و تعیین حد و اندازه و مهم تر از آن رعایت حدود و اندازه‌ها برای حفظ کیفیت زندگی اجتماعی و حتی زندگی شخصی بسیار ضروری و مفید است. در امور اجتماعی و اقتصادی و بویژه امور صنعتی به این حد و اندازه‌ها استاندارد می گویند. در دنیای پیشرفته کنونی ، رعایت استاندارد و ارتقای سطح کیفیت محصولها و خدمات، که به نوعی مدیریت کیفیت نیز محسوب میگردد، پیش شرط ورود به عرصه رقابت و رمز ماندگاری در بازارهای جهانی است.
تاریخچه استاندارد در جهان
در سال 1926 میلادی بنیاد سازمانی جهت استاندارد رشته ها گذارده شد که به نام اتحادیه بین المللی سازمانهای ملی استاندارد خوانده شد. این اتحادیه تا آغاز جنگ جهانی دوم فعالیت داشت و سر انجام منحل گردید.
در تاریخ 14 اکتبر 1946 میلادی برابر با 22 مهر 1325 هجری شمسی، نمایندگان 25 کشور که عمدتاً عضو کمیته هماهنگی استاندارد وابسته به سازمان ملل متحد بودند، در لندن اجتماعی تشکیل دادند و پس از مذاکرههای طولانی به تأسیس سازمان بین المللی استاندارد با حروف اختصاریISO به منظور یکپارچه کردن تدوین استاندارد در سراسر جهان، ایجاد تسهیلات در تجارت بین المللی، حمایت از تولید کننده و مصرف کننده و توسعه همکاریهای علمی، فنآوری، اقتصادی و غیره توافق نمودند.
این سازمان که هم اکنون مقر آن در ژنو سوییس است مهمترین سازمان جهانی برای تهیه کلیه استانداردهای رشته های مختلف به استثنای دو رشته برق و الکترونیک و مواد دارویی میباشد.
تاریخچه استاندارد در ایران
تأسیس یک سازمان برای استانداردکردن کالاها در ایران از سال 1332 مورد توجه رسمی دولت واقع گردید. از آغاز همان سال مقدمه ساختمان و تأسیس اداره استاندارد ایران فراهم شد و در 7 تیر 1338 عنوان آن به سازمان استاندارد تغییر یافت .
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تنها مرجع رسمی کشور است که وظیفه تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی (رسمی) ایران را بر عهده دارد. برای اطلاع از استاندارهای ملی ایران به سایت http://www.isiri.org مراجعه فرمایید.
سطوح استاندارد
استانداردها بر حسب گستردگی دامنه تحت پوشش، دارای پنج سطح کارخانه‌ای، شرکتی (جامعه‌ای)، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی هستند. استاندارد کارخانه‌ای توسط یک کارخانه برای استفاده در همان واحد تدوین می‌شود. البته گاهی کارخانجات، شرکتها یا تشکیلاتی که در یک زمینه خاص فعالیت می‌کنند، از طریق ایجاد یک جامعه یا انجمن، استانداردهای خاص خود را تدوین می‌کنند مانند انجمن جوشکاری آمریکا (AWS).
استاندارد ملی توسط مؤسسه استاندارد در یک کشور با توجه به تمام شرایط خاص همان کشورمانند اقتصادی، اجتماعی، علمی و فنی تهیه می‌شود.
استانداردهای منطقه‌ای توسط کشورهای عضو یک پیمان منطقه‌ای خاص تهیه می‌شود مانند کمیته استاندارد اروپایی.
استاندارد بین‌المللی توسط سازمانهای مربوطه به منظور قابلیت استفاده بین‌المللی تهیه می‌شوند. مانند استانداردهای تهیه شده توسط سازمان بین‌المللی استاندارد، کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک (IEC).